Datum: 1 mei 2016
Download PDF
1. Wat roept het kruis bij u op?
Vanmiddag gaat het over het kruis. Het kruis van de Here Jezus. Als ik een groot whiteboard onder de kansel zou zetten, met in het midden een kruis getekend, en ik aan u of jou zou vragen: schrijf nu eens op het bord, in één woord, wat het kruis van Jezus voor u betekent? Wat zou u of jij dan opschrijven? Als ik denk aan het kruis dan denk ik aan …
Ik vermoed, dat er dan op het bord woorden zouden staan als ‘zonden’, ‘schuld’, ‘vergeving’, ‘verzoening’ – om uit te drukken dat Jezus aan het kruis het weer goed maakt tussen God en ons; misschien had u woorden als ‘straf’ en ’toorn van God’ opgeschreven – omdat Jezus aan het kruis de straf draagt die wij verdienen. Misschien had je op het bord woorden als ‘lijden’ en ‘pijn’ gezet – omdat Jezus in zijn lijden ook onze pijn en ziekte op zich neemt. Of je moest aan iets heel anders denken, en schreef je ‘kruistochten’ en ‘geweld’ – de geschiedenis van het christendom kent vele zwarte bladzijden, zeker ook naar het Joodse volk toe. Misschien moest je denken aan het hangertje dat je draagt: geloof, hoop en liefde. Het kruis is symbool van ‘geloof’. Of teken van hoop – er is hoop voor deze wereld juist omdat er een kruis heeft gestaan. Wat betekent het kruis voor u?
Als wij aan Paulus de vraag hadden gesteld, waar staat voor jou het kruis voor, dan had hij met grote letters het woord ‘Overwinning’ op het bord gezet. Het kruis is symbool van de overwinning. Dat heeft niet alleen met Pasen te maken, maar ook met Goede Vrijdag. Voor Paulus is het kruis geen symbool van nederlaag, mislukking, van dat de dingen God uit handen glipt. Nee, aan het kruis haalt Jezus de overwinning (zie vers 15).
2. Terug naar het kruis
Waarom legt Paulus daar in deze brief de vinger bij? Waarom neemt hij de gelovigen van Kolosse in gedachten mee naar Golgotha, waar dat allemaal gebeurd is? Dat doet Paulus natuurlijk niet voor niets. Vorige week zagen we dat de jonge gelovigen in Kolosse in verwarring waren gebracht. Epafras had de gemeente mogen stichten. De boodschap die hij van Paulus ontvangen had hij ook aan hen doorgegeven. Alles wat een mens nodig heeft om goed te kunnen leven (tot eer van God, tot zegen voor de naaste) en om zonder angst te kunnen sterven, is in de Here Jezus te vinden. In Hem is heel de volheid van God te vinden. Als je Christus kent, kom je als mens tot je bestemming. Hij brengt je in het reine met God. Hij helpt je door Zijn Geest om je weg te vinden in het leven. Christus is alles wat je nodig hebt. Christus alleen!
Maar er waren ook andere stemmen: prima die passie voor Jezus, maar er is meer. Wees niet zo bekrompen. Op de religieuze markt is meer te vinden; verrijk je leven er mee: in de natuur zitten veel krachten, houd die te vriend, benut ze (homeopathie, natuurgenezers); de gang van de sterren is niet toevallig, benut de wijsheid die in sterrenbeelden te vinden is, laat mensen de toekomst voor je lezen (horoscoop, tarot, ouija). We zijn omringd door geesten en krachten, leg contact met de doden, aanvaard hun advies (spiritisme, necromantie). Denk goed na, gebruik de wijsheid van oude volken en culturen (boeddhisme, mindfulness, new age). Allemaal stemmen van mensen die voor een Christus plus gaan.
Zo was de goede basis die Epafras gelegd had, onder druk komen te staan. En in zijn brief neemt Paulus de gelovigen mee terug naar de doop (preek vorige week) en naar het kruis. Dat is: hij neemt ze mee terug naar het fundament, waarmee alles begonnen is. Het hart van het evangelie: het kruis van Christus. Daar staat of valt alles mee. Dat is de toetssteen voor wat authentiek christelijk is. Dat was het toen, maar dat is nog steeds zo.
Een paar dagen geleden had ik van de bekende theoloog Miroslav Volf het boek in handen: Allah – het antwoord van een christen. Miroslav Volf is afkomstig uit het voormalige Joegoslavië en is nu hoogleraar aan de Amerikaanse universiteit van Yale. Hij heeft veel boeken geschreven. Dit boek gaat over de verhouding van het christelijk geloof met de islam. Gelijk aan het begin legt Volf zijn kaarten op tafel. Hij schrijft: ‘als je terug gaat naar de ‘gezaghebbende traditie’ van beide religies, kun je niet anders dan concluderen dat Allah en God één en dezelfde zijn’… ‘Moslims en christenen dienen dezelfde God, wiens naam in het Arabisch nu eenmaal Allah is, zoals Allah in het Nederlands God heet (p.88).
En als je dit boek doorbladert en de argumenten die Volf geeft bekijkt, valt één ding op: er wordt niet of nauwelijks over het kruis van Christus gesproken. En als het kruis van Christus in de ontmoeting met andere religies niet centraal staat, hebben we het dan nog wel over dezelfde God? Als het kruis de openbaring is van het wezen van God – zoals professor Van der Beek in navolging van Paulus steeds weer benadrukt – mogen we dit dan ter zijde schuiven, omdat het een lastig obstakel is in de ontmoeting met anders-gelovigen? Paulus zou nooit zeggen dat het kruis een lastig obstakel is. Het is het hart van zijn bediening geworden. Ik heb mij vast voorgenomen het over niemand anders te hebben, dan over Jezus en die gekruisigd, schrijft hij aan het begin van de Korinthe-brief. En ook hier trekt hij alle registers open. Het kruis is de proclamatie van de overwinning van Jezus.
3. Teken van overwinning
Wat heeft Jezus dan overwonnen? Paulus noemt in Kol. 2 drie dingen. Drie condities. Drie gevolgen waar de zonde, de zondeval ons gebracht heeft: in vers 13 gaat het over de dood; in vers 14 over de schuld; en in vers 15 over de kwade machten. Laten we de verschillende kanten van Jezus’ overwinning nu samen bekijken.
3a. De dood overwonnen!
Dat is het eerste. De dood is in onze cultuur vooral een vijand die we op alle fronten proberen te bestrijden (in ziekenhuizen, met artsen en medicijnen). Hoewel we aan alle kanten ons best doen om zo lang mogelijk te leven, is voor velen de dood iets wat bij het leven hoort. De dood is iets natuurlijks. Je leeft een tijdje en dan ga je dood. Maar in de Bijbel en voor God is de dood niet een natuurlijk proces dat bij het leven hoort. Iets dat leeft en dood gaat, past helemaal niet bij God die de Schepper is en de Bron van leven. Elke dood, staat haaks op het leven zoals God dat bedoeld heeft. De dood van een mens; de dood van een dier; de dood zelfs van een plant of een bloem, hoort niet bij het leven zoals God het heeft bedoeld. Het is een straf op en gevolg van de zondeval. In de Bijbel is de dood veel meer dan een fysiek proces, het is namelijk vooral scheiding, ontbreken van communicatie met God. De dood is dat de relatie gebroken wordt met het leven en met de God die bron van het leven is.
Kijk naar Adam in het paradijs. Toen hij het gebod van God overtrad en toch van die ene boom at, stierf hij niet. God had gezegd, dat als hij van die ene boom in het midden van het paradijs zou eten, hij de dood zou sterven. Maar na zijn zonde bleef adam fysiek gewoon in leven, maar het contact met God raakte hij wel kwijt. Dat is in diepe zin de betekenis van de dood: scheiding van God, verbreking van het contact met God. Dat was de situatie van de mensen in Kolosse geweest; en het is de situatie van iedereen voordat hij of zij Jezus leert kennen: dat je geestelijk dood bent, dat er geen contact is met God: Hij spreekt niet tot je en jij spreekt niet tot Hem.
Dat is de aangrijpende realiteit, dat als je Christus niet kent, je volgens de Bijbel geestelijk dood bent. Mensen die elke dag de trein nemen; gezellig op een terrasje zitten te eten; die naar de bioscoop gaan of een potje voetballen. Ze zijn dood als ze Jezus niet kennen. Net als die verloren zoon uit Lucas 15. Zijn vader zegt: mijn zoon was dood (maar hij leefde en gaf al die jaren zijn geld uit), maar is weer levend geworden, verloren en gevonden, omdat er weer contact is. Omdat de Vader weer in beeld is. Zo was het gegaan in de levens van de mensen in Kolosse: Jezus was hun leven binnen gekomen. Jezus die onze dood was gestorven. Dat was totaal onnatuurlijk voor Hem! De dood hoorde niet bij Hem. Hij was de levensvorst. Maar Jezus stierf onze dood. Vrijwillig en in onze plaats. Aan het kruis verloor Hij zelfs het contact met zijn hemelse Vader. Zoals bleek toen hij riep: Mijn God, mijn God, waarom hebt u Mij verlaten? Maar in die weg heeft Hij de dood overwonnen, heeft Hij het contact voor ons met de Vader weer mogelijk gemaakt. En iedereen die in Hem gelooft, mag weer met God gaan spreken. Dankzij het werk van Jezus herstelt God de communicatie en gaat Hij ook weer tot ons spreken. Wordt de radiostilte doorbroken! En mogen wij weer leven op de adem van Zijn stem.
Wees daar dankbaar voor. Besef hoe kostbaar het is dat God tot ons spreken wil. Laat Zijn stem – in het Woord en door de Geest in ons hart – uw leven bepalen. Koester die stem. Zeg elke dag maar: Here, spreek, uw dienaar hoort. Als mensen die dood waren voor de signalen van God, maar die levend zijn geworden en nu Zijn stem kunnen horen! Dan het tweede.
3b. De schuld verzoend!
Paulus spreekt in vers 14 over het handschrift dat tegen ons getuigde. Dat Griekse woord cheirographon betekent letterlijk een schuldbekentenis. Het werd toen vooral gebruikt in het handelsverkeer. Wij zouden zeggen een debetnota of factuur. Je maakt gebruik van bepaalde diensten of je koopt iets en dan komt de rekening en moet je die betalen. Daar zit je dan aan vast. Het is je verplichting om te betalen. De bepalingen van het handschrift doen denken aan de kleine lettertjes van een contract. Je hebt je handtekening gezet, en nu zit je er aan vast. Je kunt er niet meer onderuit. Ik hoorde op de radio het verhaal van een man die voor zijn bedrijf telefonisch een contract was aangegaan met een adviesbureau voor reclame. Maar het was een vorm van fraude. Nu zat hij er voor twee jaar aan vast. Toen werd aan een advocaat advies gevraagd, hoe hij er vanaf kon komen; dat was nog niet zo gemakkelijk.
Om iets van het gewicht van de uitdrukking van Paulus te voelen, zou je kunnen denken aan iemand die in de schuldsanering zit. De schulden zijn hoog opgelopen en met de gemeente wordt een plan gemaakt en een betalingsregeling. Van de uitkering of van het salaris wordt per maand een vast bedrag afgetrokken. Met het geld dat overblijft valt het niet mee om rond te komen. Je zit er voor jaren aan vast.
Of denk bij cheirographon aan een strafblad. Iemand heeft iets op zijn kerfstok. Bepaalde overtredingen begaan (diefstal, beroving, fraude, moord) en nu heeft hij een strafblad. Dat achtervolgt hem. Dat belemmert hem bij het solliciteren. Met een strafblad kom je bij de overheid en andere bedrijven niet aan de bak. Die willen je niet hebben. Het zijn de fouten van het verleden die je tot op de dag van vandaag achtervolgen.
Dat beeld gebruikt Paulus als hij denkt aan God. Wij mensen staan bij Hem in de schuld. We hebben een strafblad. Een verleden. Dat drukt op ons. Dat staat ons naar God toe in de weg. Stel dat je 3 zonden per dag doet, 1 met je mond, 1 in gedachten en 1 in je daden. Dan doe je er zo’n 1000 per jaar, en zo’n 70.000 in je leven! Wat een lijst!
Als je nou eens op datzelfde whiteboard een paar zonden zou moeten opschrijven, waar je mee worstelt, wat zou je dan opschrijven? Welke dingen zouden er dan rond het kruis geschreven worden. Je trots misschien of je irritatie? Of dat je makkelijk zapt naar zondige erotische programma’s op TV? Of grof, onrein taalgebruik? Niet zuiver met geld? Of dat je de neiging hebt om anderen te veroordelen als veel te werelds of juist als veel te wettisch. De neiging om anderen te verachten. Als de Heilige Geest werkt in je hart, komt het hele bord misschien wel vol te staan. Maar wat is het evangelie? Als je Jezus hebt lief gekregen, dat God dat hele strafblad van je uitwist. Al die situaties dat je niet juist handelde of verkeerde woorden sprak; dat je niet op God gericht was. De momenten liggen in het verleden, je kunt ze niet meer terughalen of ongedaan maken. Het staat in de weg, maar God wist het weg, in een keer. Alles. Zoals een juf soms een schoolbord in een keer schoonveegt, zo wist God alle zonden en schuld weg. Hoe dat kan? Omdat Jezus dat strafblad, meegenomen heeft naar het kruis. Hij had het in zijn handen, maar toen de spijkers door zijn handen gingen, kwam er Zijn bloed op en werd het verzoend. Uitgewist. Deleted. Dat is het geheim waar Paulus hier de mensen opnieuw aan herinnert. God heeft ons strafblad uitgewist! Gelooft u dat?
Van Luther wordt verteld, dat hij in een droom de duivel op hem af ziet komen. De duivel toonde hem een lange lijst met al zijn zonden. Jij een kind van God? Moet je eens kijken naar je leven. Het verhaal gaat dat Luther met rode letters op de lijst schreef: het bloed van Jezus reinigt van alle zonden! Toen ging de duivel weg. Dat is het tweede wonder van het kruis!
3c. Kwade machten overwonnen!
Nu het derde. Hoe komt het eigenlijk dat ik zondig? Dat komt omdat er twee krachten op ons inwerken. Een in ons: onze oude mens, het verkeerde verlangen dat leeft in ons hart. Een kracht buiten ons. Op dat laatste wijst Paulus. Er zijn persoonlijke, geestelijke en intelligente machten die op ons inwerken. Ze gaan ons als mensen ver te boven in kracht, intelligentie en strategie. Paulus noemt ze hier machten en overheden. Bedoeld zijn engelenmachten die goed door God geschapen zijn, maar die tegen Hem in opstand zijn gekomen en gevallen zijn. Al deze termen zijn uitdrukkingen voor de duivel en zijn handlangers. Zij werken achter de schermen (onzichtbaar) in deze wereld, maar zijn maar op een ding uit: chaos, geweld en vernietiging van het goede en het leven hier op aarde.
Je hoeft de krant of het nieuws er maar op na te slaan. Er zijn zoveel situaties en berichten van dingen die gebeuren, waarvan je denkt: dat gaat de verantwoordelijkheid van mensen te boven. Daar moet meer aan de hand zijn. Het excessieve geweld. Machtsmisbruik. Moord en doodslag. Afpersing en mishandeling. Zoveel situaties waarin weliswaar mensen betrokken zijn, maar waar je tegelijk denkt, er zit meer achter. Zouden er niet duistere krachten in het spel zijn. Dit is niet normaal meer.
Ons land wordt overspoelt met onreine geesten, waar de Heilige Geest gaat wijken. Steeds agressiever en openlijker. Als een octopus die zijn tentakels uitspreidt. Via de wereld van de muziek probeert hij levens van onze jongeren binnen te dringen; via games; alternatieve geneeswijzen; door boeken en kinderboeken (denk bijv. aan de boeken van Paul van Loon, die zijn inspiratie vindt in de andere werkelijkheid), films, horrorfilms die doortrokken zijn van het occulte, de sfeer van de afgrond. Het trekt aan, het is spannend, maar het maakt mensen ook bang, soms zelfs ziek. Hoe meer je er mee bezig bent, hoe meer invloed het op je kan hebben. Mensen zeggen: ik merk de Heilige Geest niet in de kerk, maar van die ‘spelletjes’ of van die films krijgen ze een kick.
De kwade machten zijn reëel. Ze zoeken ingangspoorten in levens van ons mensen. Zonde en onreinheid zetten zomaar een deur open voor de boze. Experimenteer nooit met glaasje draaien of het oproepen van geesten. Let op de films die je kijkt en de muziek die je luistert. Past het binnen de cirkel? Pas op dat het je relatie met Christus niet schaadt. Er is een strijd gaande. Niet met mensen, maar met geestelijke machten, die maar één ding willen: jou bij Christus vandaan trekken. Wees alert!
Die strijd was er ook in het leven van de Here Jezus. Zeker in de laatste uren. Zijn kruisiging. We zien mensen optreden: als Annas en Kajafas, Herodus en Pilatus, Farizeeën en schriftgeleerden, soldaten en anderen. Ze spelen allemaal een rol, maar dit is geen menselijk conflict meer. De strijd is niet tegen vlees en bloed, maar tegen de geestelijke boosheden in de lucht. Bovennatuurlijk krachten zijn er in het spel. De drie uur dikke duisternis, de rotsen die openbreken, mensen die opstaan uit het graf. Hier is meer aan de hand. Een Man aan het kruis wordt overgeleverd aan alle machten van het kwaad van het hele universum. De dikke duisternis is er, omdat de vorst der duisternis al zijn demonen op Jezus afstuurt om Hem te vernietigen. Want Jezus is de Zoon van God. Hij hang daar met een missie om de overwinning te behalen op de dood, de zonde en de duivel. De Duivel weet het: dit is de Zoon van God die de strijd aangaat met elke macht van het kwaad. Daarom kleurt de lucht zwart: de machten van het kwaad hebben hun dag. Goede Vrijdag is de longest day. Maar tegelijk decision-day: de dag waarop de strijd beslist wordt. Aan het kruis behaalt Jezus de overwinning! De duisternis moet wijken. Iedereen dacht dat met de dood van Jezus de duivel had overwonnen. Maar het werd Pasen. Jezus bleek sterker, dan welke macht dan ook.
Paulus zegt zelfs dat Jezus de machten heeft ontwapend. Letterlijk staat daar: uitgekleed. In hun hemd gezet. Het is ze niet gelukt om Jezus te verslaan. Paulus eindigt met het beeld van een generaal. Een veldheer die nadat hij de overwinning heeft behaald, in een lange stoet naar huis keert. En in die stoet lopen al zijn vijanden mee die hij overwonnen heeft. Het kruis is als een zegewagen. De machten van het kwaad zijn er aan vastgebonden. Zo worden ze belachelijk gemaakt. Als teken van de machtige overwinning van Jezus.
Wat betekent dat? Je bent geroepen om rein te leven; je moet je niet met occulte dingen bezig houden. Maar als je onder invloed van de boze bent gekomen, als je onverhoopt een deur hebt opengezet, weet dan dit: Jezus heeft aan het kruis de overwinning behaald. De vijand is verslagen! En als je met je worsteling naar Jezus gaat en het Hem belijdt, zal Hij de deur van je hart weer sluiten, en op het gebed, zal Zijn Geest weer in je leven gaan stromen. Want Jezus is overwinnaar!
4. Slot
Wie in Hem gelooft, mag delen in deze overwinning, zegt Paulus. Niet de dood, niet onze schuld, niet de boze heeft het laatste Woord, maar het Lam dat heeft overwonnen. Gloria aan Jezus. Hij is de hoogste Heer!
Amen.